ابزار دقیق چیست؟
ابزار دقیق یا Instrumentation به مجموعه‌ای از تجهیزات گفته می‌شود که برای اندازه‌گیری، کنترل و نمایش
کمیت‌های فیزیکی یا شیمیایی در فرآیندهای صنعتی به کار می‌روند. این کمیت‌ها شامل فشار، دما، سطح،
جریان، غلظت و سایر پارامترهای مشابه هستند. استفاده از ابزار دقیق باعث افزایش دقت، ایمنی، بهره‌وری و…
کاهش خطا
در فرآیندهای تولیدی می‌شود و نقش بسیار مهمی در اتوماسیون صنعتی دارد.
در یک سیستم ابزار دقیق، ابتدا مقادیر مورد نظر توسط حسگرها یا ترانسمیترها اندازه‌گیری شده و سپس این
داده‌ها به صورت سیگنال به سیستم‌های کنترلی مانند PLC یا DCS ارسال می‌شوند. این سیستم‌ها اطلاعات
را تحلیل کرده و در صورت نیاز، فرمان‌هایی برای اصلاح شرایط به عملگرهایی مانند شیرهای کنترلی یا پمپ‌ها
می‌فرستند. به‌این‌ترتیب، فرآیند به‌صورت خودکار و بهینه کنترل می‌شود.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای ابزار دقیق در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی است؛ جایی که حتی کوچک‌ترین خطا در
اندازه‌گیری یا کنترل می‌تواند خسارات سنگینی ایجاد کند. در این صنایع از تجهیزاتی مانند ترانسمیترهای فشار
و دما، فلومترها برای اندازه‌گیری جریان سیالات، و لول ترانسمیترها برای سنجش سطح مخازن استفاده می‌شود.
همچنین آنالایزرهای شیمیایی برای بررسی ترکیب گازها و مایعات، کاربرد فراوانی دارند.
در کنار اندازه‌گیری و کنترل، نمایش داده‌ها نیز بخش مهمی از ابزار دقیق است. اطلاعات معمولاً روی نمایشگرهای
دیجیتال یا نرم‌افزارهای صنعتی (مانند SCADA یا HMI) نشان داده می‌شوند تا اپراتور بتواند شرایط را به‌صورت لحظه
ای مشاهده و در صورت نیاز، مداخله کند.
ابزار دقیق چیست: ابزار دقیق فقط مختص صنایع سنگین نیست. در نیروگاه‌ها، صنایع داروسازی، صنایع غذایی، تصفیه‌خانه‌های آب و
فاضلاب، کارخانه‌های فولاد، سیمان و حتی خطوط تولید مدرن نیز نقش کلیدی دارد. هر جا که نیاز به دقت، سرعت
و کنترل پیوسته باشد، ابزار دقیق حضور دارد.
در نهایت، انتخاب و طراحی درست سیستم ابزار دقیق نیاز به دانش فنی، آشنایی با استانداردها، و شناخت دقیق
شرایط محیطی دارد. این حوزه، پل ارتباطی میان مهندسی برق، مکانیک، شیمی و فناوری اطلاعات است و یکی
از پایه‌های اصلی تولید مدرن و هوشمند محسوب می‌شود.
